Enschedeërs voor bijstand op de pijnbank: ‘Je ziet ze denken: weer zo’n fraudeur!’
– door Teun Staal, Algemeen Dagblad
klik hier voor de bron
ENSCHEDE – „Geen bijstand, maar afstand.” In harde woorden werd onlangs in de raad het sociaal beleid van de gemeente gekraakt. Die zou bij de aanvraag van bijstandsuitkeringen de strategie van de vertraging volgen en ongeoorloofd de rol van politieagent en controlerend geneesheer vervullen. Is dat het kille gezicht van Enschede? „Met publiek geld moet je zorgvuldig zijn.”
Vertwijfeld en verontwaardigd klinkt het: „Moet ik dan ’s nachts op pad met slechte bedoelingen? Willen ze dat ik me met zwart geld in leven houd?” Het is niet wat hij wil. Niet langer. „Ik wil eerlijk leven en belasting betalen.” Michel (50) * is een handige jongen. Wat zijn ogen zien maken zijn handen. Een vakman, die lang een florerend klussenbedrijf runde. Het leven lachte de ondernemer toe, tot een faillissement in 2014 in de nasleep van de crisis hem hard trof. Een levering van verkeerd materiaal leidde behalve tot een bankroet tot een rechtszaak en een schuldenlast die zich ophoopte tot zo’n 70.000 euro. „Dan raak je het vet op de botten wel kwijt.”
Zwart geld
Michel houdt zich met los-vaste klussen en zwart geld in leven. Hij is te trots om hulp te vragen. „Daar ben ik niet van.” Maar administratief is zijn leven een chaos, vooral door de oplopende schuld. Een doorstart als zzp’er of een vaste baan lijken opties om uit de misère te komen, maar dan staan de schuldeisers meteen voor de deur. Medio september besluit hij schoon schip te maken. Hij klopt aan bij de gemeente voor een bijstandsuitkering en hoopt via schuldsanering iets aan die 70 mille te doen.
Het wordt een oefening in geduld die tot op de dag van vandaag voortduurt. Het lijkt het lot van menig stadgenoot die niet in het eigen levensonderhoud kan voorzien. Eindeloos wachten, maandenlang en zonder inkomen. Het lijkt illustratief voor de handelwijze van een gemeente die geen bijstand levert, maar afstand creëert. Met die woorden maakte Jan Veldhuizen van de hulpverleningsinstantie Diaconaal Platform enige tijd terug bij een inspreeksessie in de raad gehakt van het gemeentelijke sociaal beleid.
Aanvragers van uitkeringen gaan op de pijnbank, is het gevoel. Steeds weer moeten gegevens worden aangeleverd over geld, gezondheid en gedetailleerde privézaken. „Je hele leven komt op tafel”, zegt Michel. Hij laat zich bijstaan door een advocaat. Hij is niet de enige. Juristen als Petra Gerritsen en Jan Melief helpen ‘tientallen’ Enschedeërs in hun slepende procedures rond de aanvraag van een uitkering.
Maanden
Na negen maanden en twee afwijzingen maakt Michel binnenkort de gang naar de rechter om de uitkering alsnog af te dwingen. Zover is het in het geval van een alleenstaande moeder van vier kinderen niet gekomen. Maar ook het dossier van deze 38-jarige vrouw nam maanden in beslag. Ze wil anoniem blijven. Ze raakte zonder werk door psychische problemen. Vanaf eind oktober verzocht ze tot vier keer toe om een uitkering. Drie keer volgde een onverbiddelijke afwijzing. Ze had met ‘controleerbare en objectieve bewijzen’ moeten aantonen hoe ze vanaf 1 juni 2018 in het eigen levensonderhoud voorzag. Verklaringen van familieleden dat ze daar frequent mee-eet werden aangemerkt als onvoldoende onderbouwd en niet objectief. Terwijl die verwanten nog haar enige sociale vangnet zijn.
Op 15 mei is er groen licht voor de Enschedese. De uitkering wordt toegekend vanaf 20 maart. „Dat gebeurde nadat ik dezelfde gegevens had ingeleverd die ze eerder van tafel veegden.” Ze meldt zich afgelopen dinsdag niettemin op het stadhuis voor een klachtzaak tegen de gemeente, de toegewezen uitkering ten spijt. „Die klacht blijft staan. Ik heb veel gesprekken gehad, pure kruisverhoren. Je ziet ze denken: weer zo’n fraudeur. Het meest kwalijke is dat ze me om mijn medisch dossier en een medicijnlijst vroegen. Daar gaat die klacht over.”
Ook Michel vindt dat de ambtenaren op de stoel van de arts zitten. „Ik heb nu last van een hernia, een gevolg van jarenlang werken. Dat geloven ze niet, dus moet ik uitgebreid mijn medisch dossier prijsgeven. Van klanten voor wie ik heb gewerkt vragen ze uitgebreide verklaringen en bankafschriften. Daar zou dan uit moeten blijken dat ze me zwart hebben betaald, iets wat ik eerlijk toegeef. Het maakt me steeds kwader, want dat is nou net waar ik een einde aan wil maken… Het lijkt alsof ze zeggen: ‘Blijf jij maar mooi aanmodderen’.”
* Michel wil alleen met zijn voornaam worden genoemd. Zijn personalia zijn bekend bij de redactie. Dat geldt ook voor de vrouw die anoniem wil blijven.
‘De wet verplicht ons streng te zijn’
Is de gemeente Enschede zo hardvochtig? Wethouder Arjan Kampman (PvdA) bezweert dat de gemeente met ‘warme hand’ invulling tracht te geven aan het sociaal beleid in Enschede. „Maar de Participatiewet verplicht ons streng te zijn”, zegt hij. „We werken met publiek geld, dat dwingt ons tot zorgvuldigheid. Daarom moeten we al die vragen wel stellen. Op medisch gebied volstaan we met het vragen van een huisartsenverklaring, om absoluut zeker te zijn van de rechtmatigheid van de uitkering. Het grootste deel van de aanvragen wordt binnen vier tot zes weken naar tevredenheid afgehandeld.”
Maar dat gebeurt niet altijd, weet ook de wethouder. Hij komt met een opsomming van het aantal bezwaren tegen een afgewezen aanvraag voor een bijstandsuitkering en/of bijzondere bijstand. „Dat waren er vorig jaar 884. Daarvan zijn er zonder tussenkomst van de onafhankelijke commissie bezwaarschriften 320 ambtelijk via een soort mediation opgelost. In 429 gevallen was het oordeel van de commissie ongegrond, 56 bezwaren waren geheel of gedeeltelijk gegrond. En dan zijn er nog 79 gevallen die niet op de hoorzitting zijn verschenen”, aldus Kampman. Hij hecht er aan op te merken dat 884 bezwaren niet automatisch betekent dat er evenzoveel stadgenoten en procedure beginnen. ,,In veel gevallen heeft één persoon meerdere bezwaren lopen. Daarbij: ook bij zaken die ongegrond zijn proberen we mensen te helpen, bijvoorbeeld door ze te wijzen op het feit dat ze voor hun uitkering niet bij ons maar bij de uitkeringsinstantie het UWV moeten zijn.”
klik hier voor de bron